DeepSeek قاتارلىق چوڭ مودېللارنىڭ نام چىقىرىشى بىلەن، «ئوچۇق كود» دېگەن سۆز داۋاملىق تىلغا ئېلىنماقتا.
« ئوچۇق كود» لۇق يەنە بىر داڭلىق سىستېما بار، يەنى Android؛ ئاندرويد ئوچۇق كودلۇق بولمىغان بولسا ئەقىلىي ئىقتىدارلىق يانفوننىڭ بۈگۈنكى تەرەققىياتى بولمىغان بولاتتى.
ئوچۇق كودنىڭ ئاساسىي مەنىسى بىر قۇرۇلۇش مەيدانىدا قورشاۋ تام ئورناتماي، ھەر قانداق ئادەمنىڭ كىرىپ خىش قويۇشىغا، شۇنداقلا قۇرۇلۇشنىڭ شەكلى ۋە ئىلگىرىلەش ئەھۋالىنى تولۇق كۆزىتىشىگە يول قويۇشتۇر. ھەتتا ساھە سىرتىدىكى ئادەممۇ ئىچىگە كىرەلەيدۇ، گەرچە ھېچنېمە ئالالماي چىقىپ كەتسىمۇ، ھەتتا بىرەر تامنى بۇزۇپ قويسىمۇ، يەنىلا ھېچكىم توسمايدۇ، ھەم چىققاندا بىر نەرسە ئېلىپ چىقتىڭمۇ-يوق دەپ تەكشۈرمەيدۇ. سىز بۇنى مەدەنىيەتنىڭ يۇقىرى دەرىجىلىك ئىشلىرىدا چوقۇم بولۇشقا تېگىشلىك ئالاھىدىلىك دەپ تەسەۋۋۇر قىلسىڭىز بولىدۇ، بولمىسا ئۇنىڭ دەرىجىسى تۆۋەنلەپ كېتىدۇ.
ئوچۇق كودنىڭ ئىككى مۇھىم ئالاھىدىلىكى بار: ئورتاقلىشىش ۋە تارقاقلىق. ئۇ خۇددى بالىلار دۇنياسىغا ئوخشايدۇ، چوڭلاردەك ھىيلە-مىكىر، يوشۇرۇن پىلانلار يوق، پەقەت ھەممەيلەننىڭ بىللە ئوينىشىنى خالايدۇ. پەقەت شۇنداق بولغاندىلا ئويۇنغا قىزىقىدىغان كىشىلەرنىڭ شەخسىي ئارتۇقچىلىقلىرىنى تولۇق جارى قىلدۇرۇپ، بۇ ئىشنى مۇۋاپىق، ئۈنۈملۈك ۋە قىزغىن ھالدا ئالغا سىلجىتالايدۇ.
بۇ يەردە بەلكىم بىر خىل ئەقلىي ئويغاقلىق ۋە ئىشەنچ يوشۇرۇنغان بولۇشى مۇمكىن. ئويۇنغا قاتنىشالايدىغان كىشىلەر «ئوچۇق كود»نىڭ قىممىتى ۋە ئەھمىيىتىنى چۈشىنىدۇ؛ قاتنىشالمايدىغانلار بولسا ئۇنىڭ قىممىتىنى چۈشەنمەيدۇ ھەم ئوغرىلىيالمايدۇ.
بۇ سودا سىستېمىسىنىڭ قىممەت قارىشىغا زىت كەلگەندەك كۆرۈنىدۇ. بۈگۈنگە قەدەر، كوكا-كولانىڭ فورمۇلاسى يەنىلا بىر سىر، شۇنداق بولغاچقا بۇ تاتلىق ئىچىملىك داۋاملىق پايدا ئېلىپ كېلەلەيدۇ. پۇلغا كۆز تىككەن سودا ئويۇنىدا ھەر قانداق يېڭىلىق يارىتىشقا مۇتلەق مەخپىي پىسخىكىلىق ئېھتىياج بولىدۇ، پاتېنت ئىدارىسى دەل مۇشۇنداق ئېھتىياجنىڭ مەھسۇلاتىدۇر.
ئوغرىلىقچە ھەرىكەت قىلىدىغان، بېخىللىق قىلىدىغان كىشىلەر ئۆزلىرىنىڭ مەنپەئەتىگە زىيان يېتىشىنى قوبۇل قىلالمايدۇ. ئۇلار ئۆزلىرى ئازراق كەم تېپىشقا رازى بولىدۇكى، باشقىلارنىڭ بىر قىسىم مەنپەئەتكە ئېرىشىشىگە يول قويمايدۇ. «مەن سىز بىلەن زىياننى تەڭ كۆتۈرەلەيمەن، ئەمما مەنپەئەتنى ھەرگىز ئورتاقلاشمايمەن»
نيۇتون ۋە ئېينىشتېين قاتارلىق كىشىلەر بۇنىڭغا قارشى پىكىردە بولغان.
دۇنيادا مۇتلەق يېپىق بوشلۇق يوق، قامالدا تەرەققىي قىلغان مەدەنىيەتمۇ يوق. ئىنسانىيەتنىڭ پىكىرلىرى ۋە ئىلگىرىلىشى بەزى كىشىلەرنىڭ جاپالىق ئىزدىنىشى بىلەن يەنە بەزى كىشىلەرنىڭ جاپالىق ئىزدىنىشى ئوتتۇرىسىدىكى توقۇنۇشتا ئۆز-ئارا ئىلھاملاندۇرۇش ئارقىلىق بۈگۈنگىچە تەرەققىي قىلغان.
باشقا مەدەنىيەتلەردىن مۇستەقىل بولغان مەدەنىيەت ئەزەلدىن بولۇپ باقمىغان. ھەر خىل مەدەنىيەتلەر ئوتتۇرىسىدىكى توقۇنۇش، ئۇچىرشىش ۋە دولقۇنلىنىش رەڭگارەڭ مەدەنىيەت ھادىسىلىرىنى شەكىللەندۈرگەن. بۇ خىل بايلىق ئىچىدە، كەڭ دائىرىلىك ئېقىش ۋە ئۆز-ئارا تەسىر كۆرسىتىش جەريانىدا، ئىلىم-پەن بارلىققا كەلگەن.
ئىلىم-پەننىڭ تەرەققىياتى ئىنسان مېڭىسىنىڭ سىغىمىنىڭ چەكلىمىسىگە ئۇچرايدۇ. ئىنساننىڭ ئەسلەش، ئانالىز قىلىش، تەسەۋۋۇر قىلىش ۋە بۆسۈش قابىلىيىتى چەكلىك. سۈنئىي ئەقىلنىڭ تىرىليون دەرىجىلىك ھېسابلاش سىستېمىسى ئالدىدا، شەخسنىڭ قابىلىيىتى ناھايىتى ئاجىز. يېپىق بولسۇن ياكى ئوچۇق بولسۇن، سۈنئىي ئەقىلنىڭ غايەت زور خاراكتېرىگە قىلچە تەسىر كۆرسىتەلمەيدۇ.
02
ئامېرىكا باشلامچىلىق قىلىپ بۆسۈش قىلغان سۈنئىي ئەقىل تېخنىكىسى تېخنىكىنى قامال قىلىش ئالدىنقى شەرتى ئاستىدا، جۇڭگولۇقلار تۆۋەن تەننەرخلىق DeepSeek مودېلىنى تەتقىق قىلىپ چىقىپ، دۇنيا مىقياسىدا چوڭ غۇلغۇلا قوزغىدى. قىممەتلىك يېرى شۇكى، DeepSeek ھەقسىز ئوچۇق كود پرىنسىپىغا ئەمەل قىلدى.
نۇرغۇن كىشىلەر بۇنى چۈشىنەلمەي قالدى، مىڭ تەسلىكتە نەچچە مىليارد يۈەن سېلىپ تەتقىق قىلىنغان قىممەتلىك نەرسە، نېمىشقا «نورمال تونۇشقا زىت» بولغان ھەقسىز ئوچۇق كود يولىنى تاللىدى؟
ئەمەلىيەتتە DeepSeek لا ئەمەس، يەنە نۇرغۇن چوڭ مودېللار ئوچۇق كودلۇق. خەلقئارادا Meta نىڭ LLaMA سى، گوگۇلنىڭ Gemma سى بار؛ جۇڭگودا يەنە ئەلىبابانىڭ Tongyi Qianwen ، تېڭشۈننىڭ نىڭ Hunyuan Large ى قاتارلىقلار بار. بۇلارنىڭ ھەممىسى ئوچۇق كودلۇق.
(ChatGPT, Claude قاتارلىقلار يېپىق كودلۇق، ھەقلىق)
كونكرېت قىلىپ ئېيتقاندا، بۇنىڭ ئىچىدە ئەلۋەتتە ئىستراتېگىيە بار. ئوچۇق كود ئاساسىدا، يەنىلا ئوچۇق كود شەكلىدىكى رىقابەت مەۋجۇت. DeepSeek نىڭ ئوچۇق كود بولۇشى، ماھىيەتتە «Android ئەندىزىسى» ئارقىلىق سۈنئىي ئەقىل ئويۇن قائىدىسىنى قايتا يېزىشتۇر.
خۇددى Android سىستېمىسى ئوچۇق كود ئارقىلىق دۇنيا يانفون بازىرىنى ئىگىلىگەندەك، DeepSeek نىڭ ئوچۇق كود ئىستراتېگىيەسى ماھىيەتتە تەكرارلىغىلى بولمايدىغان ئېكولوگىيەلىك توسالغۇ قۇرۇشتۇر.
ئەگەر ۋەزىيەت تەرەققىي قىلىپ پۈتۈن دۇنيا پروگراممېرلىرىنىڭ ھەممىسى ئۇنىڭ كودى ئاساسىدا ئىككىنچى قېتىملىق تەرەققىي قىلدۇرۇش باسقۇچىغا كىرگەندە، «Android ئەپلەر دۇكىنى» غا ئوخشاش بېقىنىش مۇناسىۋىتى شەكىللىنىدۇ. ھىندىستانلىق پروگراممېرلار يەرلىك سانلىق مەلۇماتلار بىلەن يەرلىك شىۋە مودېلى تەربىيىلەيدۇ، گېرمانىيەلىك ئىنژېنېرلار ئۇنى سانائەت سۈپەت تەكشۈرۈش سىستېمىسىغا ئۇلايدۇ، جەنۇبىي شەرقىي ئاسىيالىق كارخانىچىلار ئۇنى ئىشلىتىپ ساياھەت مۇلازىمەت روبوتى ياسايدۇ...
بۇ خىل «تېخنىكا پارازىتلىقى» ھادىسىسى، كېيىن كەلگۈچىلەرنىڭ باشقا بىر سىستېما قۇرۇش چىقىمىنى ھەيران قالارلىق دەرىجىدە يۇقىرى قىلىۋېتىدۇ. خۇددى Android ئېكولوگىيەسىنىڭ سىرتىدا يەنە بىر يانفون مەشغۇلات سىستېمىسى قۇرماقچى بولغاندەك، بەك تەس. ئەلۋەتتە، HarmonyOS بۇنىڭدىن مۇستەسنا.
03
تېخىمۇ نازۇك بولغىنى ئۇنىڭ «تۆھپە ھوقۇقى» مېخانىزمىدۇر.
بۇنىڭ مەنىسى، پروگراممېرلار ھەر قېتىم بىر پارچە ئەلالاشتۇرۇلغان كود تاپشۇرغاندا، ھېسابلاش كۈچى نومۇرى ئالالايدۇ؛ بۇ چاغدا كارخانا ئىشلەتكۈچىلىرى كەلتۈرۈپ چىقارغان سودا قىممىتى قىممىتى نىسبەت بويىچە جەمئىيەتكە قايتۇرۇلىدۇ. بۇ خۇددى سۈنئىي ئەقىل ساھەسىدە بىر «تېخنىكا بىرلەشمىسى» قۇرغاندەك ئىش بولىدۇ. ئېكولوگىيە قاتناشقۇچىلىرىنى ئۆزلىكىدىن مۇداپىئە خەندىكىنى قۇرغۇچىلارغا ئايلاندۇرىدۇ. كۆپچىلىك پىلانلاپ، كۆپچىلىك كۈچ چىقارسا، تەرەققىيات تەبىئىي ھالدا مۆلچەرلىگۈسىز بولىدۇ.
DeepSeek نىڭ ئوچۇق كود بولۇشى پەقەت تېخنىكا چىقىرىش بولۇپلا قالماستىن، بەلكى ئوچۇق كود سودا ئەندىزىسىنىڭ دۇنيا مىقياسىدا كېڭىيىشىدۇر.
ھەقسىز ئىستراتېگىيە ئارقىلىق، DeepSeek تېزلا 140 دىن ئارتۇق دۆلەتنىڭ چۈشۈرۈش جەدۋىلىدە بىرىنچى ئورۇنغا چىقتى، چەت ئەلدىكى كۈندىلىك ئاكتىپ ئىشلەتكۈچى سانى 30 مىليوندىن ئېشىپ، زور سانلىق مەلۇمات ئايلىنىش ئۈنۈمى شەكىللەندى. ئوچۇق كود خۇددى «ئۇچقۇندىن يالقۇن چىقىدۇ» دېگەندەك، بۇ مودېلىنى پۈتۈن دۇنياغا تارقاتتى.
DeepSeek نىڭ ھەقسىز ئوچۇق كود ئىستراتېگىيەسى، پەقەت پروگراممېرلارنىلا جەلپ قىلىپلا قالماستىن، يەنە نۇرغۇن كارخانا ئىشلەتكۈچىلىرى ۋە ئادەتتىكى ئىشلەتكۈچىلەرنى ئۆزىگە تارتتى. ئىشلەتكۈچىلەر DeepSeek نىڭ تېخنىكا ئېكولوگىيەسىگە كۆنۈپ كەتكەندىن كېيىن، كېيىنكى قوشۇمچە قىممەت مۇلازىمەتلىرىنى ئاسانلا پۇلغا ئايلاندۇرۇلايدۇ.
04
كەلگىنىڭىزنى قارشى ئالمىز
